Xóa bỏ kinh doanh vàng miếng và ngoại tệ trên thị trường tự do: Có thể, nhưng phải có lộ trình
Ngày cập nhật: 30/03/2011 07:48 AM
Ông Lê Đức Thúy, Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN), thành viên tư vấn của Chính phủ đã có cuộc nói chuyện với các doanh nghiệp (DN) trên địa bàn tỉnh về tình hình kinh tế năm 2011. Chúng tôi có cuộc trao đổi nhanh với ông các vấn đề liên quan về quản lý thị trường vàng, ngoại tệ hóa, thắt chặt chính sách tiền tệ và tài khóa để kiềm chế lạm phát.
Ông Lê Đức Thúy cho biết: Mục tiêu hướng đến là không biến vàng, ngoại tệ thành đồng tiền thứ hai để thanh toán một cách tự do như đồng tiền nội tệ (VND) trong nền kinh tế. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu phải có một lộ trình và tính đến lợi ích hợp pháp của người dân. Người dân muốn tích trữ vàng, ngoại tệ như một phương tiện cất giữ giá trị, đặc biệt khi VND mất ổn định về giá trị thì nhu cầu tích trữ vàng, USD càng tăng lên. Sự tích trữ ấy, nếu nằm ngoài hệ thống ngân hàng thì càng làm mất đi một nguồn lực để đưa vào lưu thông trong nền kinh tế, hoặc chỉ phục vụ cho các hoạt động kinh tế không chính thức. Bản thân vàng (trong đó có vàng miếng) hay ngoại tệ không có tội. Nó sinh ra để đáp ứng một nhu cầu có thật.
- Gần đây, xuất hiện tin đồn là người dân sẽ không được sở hữu vàng miếng, bởi NHNN đang dự thảo nghị định mới thay thế nghị định trước đây để điều chỉnh hoạt động kinh doanh vàng miếng, thưa ông?
Vàng, bao gồm cả vàng miếng theo quy định của pháp luật là tài sản của người dân. Theo các quy định hiện hành thì người dân được nắm giữ và mua bán vàng bình thường. Nghị quyết 11/NQ-CP ngày 24-2-2011 của Chính phủ giao cho NHNN chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan địa phương sẽ kiểm soát chặt chẽ hoạt động kinh doanh (HĐKD) vàng; trong quý II năm 2011 trình Chính phủ ban hành nghị định về HĐKD vàng theo hướng tập trung đầu mối nhập khẩu vàng, tiến tới xóa bỏ việc kinh doanh vàng miếng trên thị trường tự do; ngăn chặn hiệu quả các hoạt động buôn lậu vàng qua biên giới. Điều này có nghĩa là NHNN sẽ phải trình Chính phủ dự thảo nghị định mới thay thế Nghị định 174/1999/NĐ-CP để điều chỉnh HĐKD vàng miếng trên thị trường theo tinh thần của Nghị quyết và đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người dân. Việc nắm giữ vàng miếng với tư cách là tài sản tiếp tục được pháp luật bảo vệ.
- Từ phía cơ quan quản lý, vẫn có ý kiến vẫn phê phán việc trữ vàng, ngoại tệ trong dân, quan điểm của ông về vấn đề này?
- Khi nền tiền tệ không ổn định, đồng tiền liên tục bị mất giá, người dân lại tìm đến một phương tiện bảo toàn giá trị tốt hơn. Một đồng tiền luôn luôn lạm phát thì người dân phải tìm đến thứ ít biến động giá trị hơn, đó là vàng hoặc USD. Điều ấy là đương nhiên về mặt kinh tế. Tôi nghĩ rằng, chúng ta không coi điều đó là đáng mừng, nhưng chúng ta phải thừa nhận tính khách quan của nó để có chính sách phù hợp; chứ không phải phê phán người dân.
- Được biết, đề án về chống đô la hóa cũng đang được NHNN soạn thảo. Hiện tại thị trường tự do đang ngừng giao dịch gây khó khăn cho người dân khi thực sự có nhu cầu, trước mắt họ chưa rõ sẽ mua, bán và đổi ngoại tệ ở đâu?
- Các dự thảo đang trong quá trình bàn thảo, kể cả lấy ý kiến ở Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ, nhưng chưa có quyết định cuối cùng. Tương tự như vàng, đô la hóa hay nói đúng hơn là ngoại tệ hóa là biểu hiện một tình trạng người dân không tin vào đồng nội tệ (VND) nên họ giữ USD như một phương tiện an toàn hơn so với VND. Người dân đã giữ USD mà lại có nhu cầu của người cần bán và người cần mua thì sinh ra thị trường là chuyện không tránh khỏi. Các cửa hàng, điểm thu đổi ngoại tệ chính thức chỉ được phép mua vào, không được bán ra, đó là đại lý cho các ngân hàng thương mại (NHTM). Theo quy định, nếu người dân có nhu cầu chính đáng và hợp pháp về ngoại tệ để đi công tác, học tập, chữa bệnh... ở nước ngoài thì có thể đến ngân hàng để mua.
- Theo những gì mà NHNN đưa ra, ông có tin rằng, người dân có thể mua được ngoại tệ ở ngân hàng mỗi khi có nhu cầu và theo tỷ giá niêm yết?
Tôi đã từng đau đầu về vấn đề này khi còn làm Thống đốc NHNN, và tôi biết không thể dùng mệnh lệnh hành chính để cấm đoán hay can thiệp thị trường. Bởi người dân có những nhu cầu chính đáng về ngoại tệ như đã nói ở trên, như để đi công tác, học tập, chữa bệnh, du lịch, gửi cho con đi du học ở nước ngoài...; chứ không phải mua USD để buôn lậu. Nếu đến ngân hàng, liệu có ngoại tệ để đáp ứng không? Gắn liền với tỷ giá như thế nào? Nếu theo giá quy định (thường thấp hơn giá tự do) thì người có ngoại tệ không bán cho ngân hàng và ngân hàng sẽ không có ngoại tệ để bán cho người cần ngoại tệ, cho nên thị trường đó “chạy” ngoài ngân hàng. Chẳng hạn, Thống đốc NHNN vừa ra chỉ đạo, phải đáp ứng nhu cầu ngoại tệ hợp pháp của dân, nhưng các NHTM lại bảo, họ không mua được thì thử hỏi lấy gì để bán; đáp ứng nhu cầu của người nhập khẩu hàng hóa còn chưa được nữa, huống hồ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân? Nghĩa là, mua ngoại tệ tiền mặt không dễ; đó là chưa nói đến chuyện chênh lệch tỷ giá.
- Liệu các đề án về chống đô la hóa, vàng hóa; tiến tới xóa bỏ việc kinh doanh vàng miếng, ngoại tệ trên thị trường tự do có khả thi?
Có thể xóa thị trường ngoại tệ chợ đen, nhưng phải có thời gian và phải kèm theo hàng loạt các điều kiện, bởi các nước đã làm được điều đó; dù rằng vẫn có sự lưu thông nhưng không đáng kể, nó không trở thành phương tiện thanh toán phổ biến. Ở nước ta, đôi khi quản lý quá lỏng, cho niêm yết giá bằng ngoại tệ, nhận tiền thanh toán bằng ngoại tệ một cách thỏa mái; trong khi điều đó không được phép. Những biện pháp xóa bỏ vàng, xóa bỏ ngoại tệ như là một phương tiện tiền tệ phổ biến trong nền kinh tế một cách thoải mái như hiện nay là đúng. Tuy nhiên, có những việc có thể làm ngay bởi vì chúng ta buôn lỏng quá, nhưng có những việc phải có cả một lộ trình với một thời gian nhất định; và theo tôi thời gian đó không ngắn đâu. Nếu không, sẽ đẩy nó vào hoạt động ngầm, không kiểm soát nổi, chi phí rủi ro sẽ lớn hơn rất nhiều.
- Trong bối cảnh thắt thặt tín dụng và chính sách tài khóa để kiềm chế lạm phát, ông có thể đưa ra lời khuyên của mình đối với các DN ở Thừa Thiên Huế?
- Ngân hàng phải rất cân nhắc khi quyết định cho vay dự án nào thực sự có hiệu quả, chứ không phải cho vay dễ dãi, điều kiện phải rất an toàn bảo đảm. Ngược lại, DN trong bối cảnh này, lãi suất vay cao, được vay cũng khó thì phải cân nhắc cái gì cần đầu tư, cái gì chưa cần đầu tư. Theo tôi, trong lúc này DN chưa vội nghĩ đến đầu tư có tính chất trung, dài hạn mà nên chỉ đầu tư những thương vụ ngắn hạn để tránh rủi ro...
- Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!
Bạch Quang (Baothuathienhue)