‘Hạ lãi suất chưa đủ cứu doanh nghiệp’

Cập nhật ngày: 07/09/2011 10:13 AM

Chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh cho rằng các doanh nghiệp Việt Nam đang ngày một yếu đi do đầu tư tràn lan và dùng quá nhiều vốn vay. Khắc phục điểm yếu này được cho là điều cần làm hơn cả việc hạ lãi suất.

Tính đến cuối tháng 8/2011, Việt Nam có hơn 600.000 doanh nghiệp đăng ký hoạt động. Con số này được Tiến sĩ Phạm Thị Thu Hằng, Tổng thư ký Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố một cách đầy phấn khởi tại Hội thảo Ngân hàng và doanh nghiệp trước tác động của chính sách tiền tệ diễn ra chiều 6/9 tại Hà Nội. Bà Hằng cho biết con số này vượt xa mức kỳ vọng là hơn 500.000 doanh nghiệp mà VCCI đặt ra cuối năm 2010.

Tuy vậy, đại diện của VCCI cũng cảnh báo rằng lượng doanh nghiệp đăng ký mới trong 8 tháng đầu năm chỉ bằng 97,5% cùng kỳ năm ngoái. Đáng nói hơn là lượng vốn của các doanh nghiệp này chỉ tương đương 36,7% con số đăng ký của 8 tháng đầu năm 2010.

Doanh nghiệp hiện chỉ sử dụng khoảng 60% vốn đề đầu tư cho hoạt động kinh doanh chính. Ảnh minh họa: Hoàng Hà

Sự khó khăn của doanh nghiệp còn được thể hiện ở một con số đáng giật mình khác, được chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh trích dẫn từ nguồn của Hiệp hội doanh nghiệp vừa và nhỏ: chỉ có một nửa trong số hơn 600.000 doanh nghiệp nêu trên đang nộp thuế - tức là làm ăn có lãi. “Nhiều chuyên gia hiện còn nói về con số 30% doanh nghiệp phá sản kể từ đầu năm. Điều này thì chưa có ai kiểm chứng. Nhưng rõ ràng họ đang rất khó khăn”, ông Ánh khẳng định.

Khó khăn được nhắc đến nhiều nhất tại hội thảo là vấn đề lãi suất cao. Đại diện một ngân hàng thương mại cổ phần tham dự hội thảo nêu trên cũng xác nhận việc doanh nghiệp phải vay vốn với lãi suất trên 20% hiện gần như đã là chuyện “đương nhiên”. “Chúng ta đều biết là nhà băng đang phải huy động với lãi suất như thế nào. Tính cả các chi phí khác như hành chính, dự trữ bắt buộc, duy trì thanh khoản… thì cho vay ra ở mức 17-19% là cầm chắc lỗ”, vị đại diện này phân trần.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Vũ Đình Ánh còn đưa ra một ví dụ gây sốc hơn: “Tôi biết có doanh nghiệp đang phải vay với lãi suất 35% một năm. Nhưng họ vẫn phải “cắn răng” vì nếu ra ngoài vay “chợ đen”, lãi suất còn khủng khiếp hơn nhiều”, ông Ánh tiết lộ.

Mức lãi suất này cũng được đại diện của một số doanh nghiệp xác nhận. “Nếu vay không có thế chấp thì lãi suất có thể lên đến 35% một năm. Mà trong điều kiện hiện nay, đúng là nhiều doanh nghiệp đang không còn tài sản thế chấp”, Phó giám đốc một doanh nghiệp xây dựng cho biết thêm.

Thừa nhận mức lãi suất nêu trên là vượt quá sức chịu đựng nhưng theo các chuyên gia tham dự hội thảo, trong khi chờ đợi mức lãi suất “dễ thở” hơn, các doanh nghiệp cần xem lại tại sao hoạt động của mình lại quá phụ thuộc vào vốn vay như vậy?

Một số liệu thống kê khác được trích dẫn cho thấy tỷ lệ vốn chủ sở hữu so với vốn lưu động của khối doanh nghiệp Nhà nước hiện chỉ chiếm 10%. Đối với doanh nghiệp ngoài Nhà nước, con số này cũng chỉ khá hơn một chút - 15%. Như vậy, các doanh nghiệp đang phải đi vay đến 85 - 90% vốn để hoạt động. “Với đòn bẩy tài chính tới 8-9 lần như vậy, khi lãi suất cao, cái chết của doanh nghiệp là điều đã được báo trước”, Tiến sĩ Vũ Đình Ánh thừa nhận.

Thực tế này càng trở nên đáng báo động hơn khi các chuyên gia cho biết hiện các doanh nghiệp chỉ sử dụng 60% vốn vay để đầu tư cho hoạt động kinh doanh chính. Trong 40% còn lại đầu tư ra ngoài ngành, hầu hết được dành cho bất động sản, chứng khoán… Trong khi đó, số liệu mới được kiểm toán công bố gần đây cho thấy 100% các Tập đoàn, Tổng công ty quốc Nhà nước đều phải chịu lỗ khi mang tiền đi đầu tư chứng khoán.

“Đầu tư theo cách đó thì cho dù lãi suất có hạ, doanh nghiệp cũng chỉ thoi thóp thêm được một thời gian, chứ không thể khỏe mạnh trở lại”, Tiến sĩ Ánh nhận định. Chuyên gia này cũng cho rằng liều thuốc hiệu quả và cấp bách nhất đối với doanh nghiệp hiện nay không phải là hạ lãi suất mà chính là tái cơ cấu lại hoạt động - một bài toán được bàn nhiều vào cuối năm 2010 nhưng lại bị bỏ quên trước thực tế khó khăn của 8 tháng vừa qua.

Chia sẻ quan điểm với Tiến sĩ Ánh, chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển cho rằng các doanh nghiệp cần cương quyết xử lý những vướng mắc về tài chính, cắt bỏ các lĩnh vực kinh doanh thiếu hiệu quả, xác định lại nhu cầu vốn hợp lý trước khi tính chuyện vay vốn ngân hàng.

Các chuyên gia cho rằng nếu Chính phủ tiếp tục duy trì các giải pháp tiền tệ thắt chặt trong thời gian qua thì lạm phát năm 2011 đã đạt đỉnh trong tháng 8 và bắt đầu có dư địa để giảm lãi suất. Tuy nhiên, nếu lãi suất giảm, đi cùng với tín dụng tăng trở lại sẽ một lần nữa tạo ra nguy cơ trượt giá, trong điều kiện chính sách tài khóa chưa phát huy được nhiều hiệu quả.

“Cơ quan quản lý sẽ phải rất thận trọng trong việc nới lỏng dần chính sách tiền tệ. Do vậy, cách tốt nhất là doanh nghiệp nên tái cơ cấu để tự cứu mình trước khi trông chờ vào việc ngân hàng hạ lãi suất”, Tiến sĩ Đinh Thế Hiển đề xuất.

Nhật Minh (VnExpress)